Ogród na dachu

Zielone dachy - to temat modny i w pewnym stopniu wymuszony poprzez rzeczywistość. Zainteresowanie nim wynika z poszukiwań rozwiązań oryginalnych, przyjaznych człowiekowi i środowisku. Rozwiązań zapewniających długoletnie funkcjonowanie obiektów bez konieczności wykonywania kosztownych konserwacji.

Ścisła zabudowa centrów miast wymuszona cenami gruntów spowodowała zmniejszenie udziału terenów zielonych w tych obszarach.  Są miasta w Europie, w których przepisy ustanawiają, że część powierzchni działki będącej ścisłym centrum miasta przeznaczonej pod zabudowę powinna  zostać oddana przez inwestora otoczeniu w postaci terenów zielonych na dachu. Jest tylko kwestią czasu, kiedy taka potrzeba zostanie szerzej dostrzeżona w Polsce, a zielone dachy staną się elementem krajobrazu. Już dziś niektórzy krajowi deweloperzy oddają obiekty wielorodzinne przykryte zielonymi dachami. Dach zielony – czyli jaki?

Zielony dach jest to element budowli, przez fachowców określany jako dach odwrócony z roślinnością, a w rzeczywistości jest to dach o odwróconym układzie warstw. W przeciwieństwie do tradycyjnego dachu, gdzie woda odprowadzana jest do odpływów z powierzchni pokrycia, tu woda przechodzi przez wszystkie warstwy zielonego dachu i odprowadzana jest do odpływów z ostatniej warstwy, którą stanowi izolacja przeciwwodna. Konstrukcja ta, w porównaniu z dachem tradycyjnym, ma wiele zalet:

• pozwala na niemal dowolne użytkowanie połaci dachowej, bez obaw o jej uszkodzenie czy zniszczenie,
• zapewnia ochronę warstwy hydroizolacji podczas eksploatacji obiektu,
• zapewnia ochronę hydroizolacji  przed czynnikami atmosferycznymi (promieniowanie UV, opady gradu),
• warstwa hydroizolacji i elementy nośne konstrukcji nie są narażone na obciążenia termiczne.

Ze względu na układ warstw najistotniejszym elementem zielonego dachu jest niezawodna izolacja przeciwwodna oraz właściwy, a co najważniejsze wcześniej zaprojektowany sposób odprowadzenie wody. Podkreślić należy, że nie ma uniwersalnego rozwiązania dla każdego typu dachu zielonego. Dobór rozwiązania konstrukcyjnego zależy przede wszystkim od rodzaju przewidywanego użytkowania, z czym wiąże się przyjęcie warstwy użytkowej i roślinności. Od czego zacząć
Pierwszą czynnością jaką trzeba wykonać na konstrukcji stropu jest reprofilacja podłoża, czyli nadanie spadków w kierunku zaprojektowanych odpływów. Pomimo zdolności dachów zielonych do zatrzymywania i oddawania z powrotem do atmosfery znacznej ilości wód opadowych, istnieje konieczność skutecznego odprowadzenia nadmiaru wody opadowej. Nadmiar wody może być usuwany przez wpusty dachowe, orynnowanie zewnętrzne, rynny wewnętrzne i rzygacze. Ze względów bezpieczeństwa dachy z odprowadzeniem wody do wewnątrz muszą, niezależnie od powierzchni połaci dachowej, być wyposażone w dwa wpusty lub jeden wpust i tzw. przelew zabezpieczający. Systemy odwodnienia muszą zbierać wodę zarówno z wierzchu połaci dachowej, jak i warstwy drenażowej. Wpusty dachowe nie mogą być przykryte ani zielenią, ani warstwą żwiru i muszą być dostępne o każdej porze roku. Wpusty i rynny umiejscawiane są w najniższych punktach dachu. Do osadzania elementów odpływów w stropie mogą być pomocne tzw. bezskurczowych mas zalewowych. Są to sypkie materiały szybkowiążące, które po wymieszaniu z wodą stanowią płynną zaprawę umożliwiającą ich wbudowanie poprzez wlewanie. Zapewnia nam to, że wszelkie możliwe puste przestrzenie wokół osadzonego przejścia rurowego w stropie zostaną wypełnione, natomiast parametry materiału gwarantują szczelność takiego połączenie. Drugą a zarazem najistotniejszą czynnością jest wykonanie skutecznej hydroizolacji - izolacji przeciwwodnej. Musi ona charakteryzować się następującymi cechami:

• całkowitą wodoszczelnością,
• odpowiednią wytrzymałością na ściskanie,
• odpornością na przerastanie korzeniami roślin,
• odpornością na substancje znajdujące się w warstwie wegetacyjnej,
• mrozoodpornością,
• odpornością na grzyby i pleśnie.

Hydroizolacje wykonuje się z trzech typów materiałów: pap bitumicznych, folii na bazie tworzyw sztucznych, modyfikowanych mas bitumicznych.
W przypadku pap bitumicznych są to powłoki z pap termozgrzewalnych zazwyczaj stosowane w dwóch warstwach. Papy z reguły nie są odporne na przerastanie korzeni, dlatego jako warstwę wierzchnią hydroizolacji stosuje się specjalną papę z wkładką z folii miedzianej. Można również zastosować specjalną papę bitumiczną z dodatkiem środków chemicznych, powodujących „odpychanie” korzeni od warstwy  hydroizolacji. Korzeń dochodząc do takiej warstwy tworzy na końcu zgrubienie, uniemożliwiające mu przebicie izolacji i dalszą penetrację.
Alternatywą dla pap bitumicznych jest stosowanie membran z tworzyw sztucznych, które układane są jednowarstwowo, co znacznie przyspiesza ich montaż.
Innym sposobem wykonania hydroizlacji jest zastosowanie modyfikowanych, elastycznych, nakładanych na zimno poprzez szpachlowanie mas bitumicznych, w wielu przypadkach dodatkowo zbrojonych w postaci zatopionej siatki. Przewagą mas bitumicznych jest fakt, że nie posiadają tzw. „szwów roboczych”, a więc potencjalnych miejsc, w których ludzka ręka może być zawodna. Poza tym są to najczęściej również materiały stosowane do uszczelnień detali. Zastosowanie jednak tego typu materiału w zależności od rodzaju projektowanej roślinności wymaga czasami dodatkowo użycia wkładki zabezpieczającej przed przerastaniem korzeni.